Nieposłuszeństwo - Aristides de Sousa Mendes

Oglądaj w telewizji

Opis

10 maja 1940 roku Niemcy najechały Francję. Wehrmacht wkroczył do kraju omijając Linię Maginota i posuwał się na południe kraju. Wielu Żydów, z których część ukryła się nad Sekwaną przed prześladowaniami w Niemczech w latach 30., ewakuowało się teraz w kierunku hiszpańskiej granicy. Większość z nich chciała przedostać się na drugą stronę Pirenejów, by stamtąd popłynąć do Wielkiej Brytanii, Stanów Zjednoczonych lub Ameryki Południowej. Uciekinierzy musieli jednak mieć portugalską wizę. Niestety, dokładnie w tym samym dniu, gdy Niemcy najechali na kraje Europy Zachodniej, rząd portugalski wydał pracownikom konsulatów francuskich tzw. zarządzenie 14, czyli instrukcję zakazującą wydawania wiz innym nacjom. Wielu uchodźców utknęło w Bordeaux, francuskim mieście przy granicy z Hiszpanią, w którym funkcję konsula pełnił Aristides de Sousa Mendes (Bernard Le Coq). Dziesiątki tysięcy ludzi znalazło się w śmiertelnej pułapce. Jednak zanim hitlerowcy dotarli do Bordeaux, Aristides wraz z dwoma starszymi synami, wydał zbiegom tysiące wiz. Dzięki temu, że konsul odważył się złamać przepisy, uchodźcy posiadający ten dokument mogli przejechać przez Hiszpanię i dostać się do Portugalii. Portugalski konsul, wydając blisko 30 tysięcy wiz, uratował tyleż ludzi przed okrutną śmiercią w hitlerowskich obozach zagłady. Zapłacił za to jednak straszną cenę: otrzymał dożywotni zakaz pełnienia funkcji publicznych. Zdegradowany za odruch człowieczeństwa, dożywał swoich dni w skrajnej nędzy, paląc w kominku meble, aby ogrzać się w mroźne dni. Aristides został pochowany w skromnym habicie, ofiarowanym przez franciszkanów ze szpitala, w którym zmarł. Zemsta Salazara była nader skuteczna. Najmłodsza córka, Marie-Rose, dowiedziała się o uczynku ojca po latach, gdy zza kurtyny milczenia zaczęły się odzywać głosy; najpierw rodziny, następnie tych, którzy zostali uratowani przed nazistowską opresją. W 1966 roku Instytut Yad Vaszem uhonorował go tytułem "Sprawiedliwy wśród Narodów Świata". Po upadku dyktatury portugalski rząd rozpoczął proces jego rehabilitacji.